"Medium eats the message" ya da "merkez dergi [ artık ] internettir"e ek.

Kaldığım yere eklemek için birkaç cümle ile başlamak istiyorum: İktidar bugün herkesin her şeyi konuştuğu orta malı bir demokraside demiştim, yani aşırı çoğalmadan dolayı değerini yitirmiş sözde, rabarbada, televizyonda, medyada, sosyal medyada.

Bülent Usta’nın Birgün’de yazdığı gibi gizli maddeyi yok eden bir durum var, “Şaşırmama hastalığı” salgın bir hastalık gibi, bütün topluma yayılmış durumda.

İnternette ise bunun en güncel, en mükemmel, en özet örnek aygıtı Ekşi Sözlük, karşı olduğum sanılmasın, hergün okuyorum, başlangıçta çok güzel bir idealdi, hâlâ şaşırtacak kadar tıkır tıkır işleyen zekice bir makine, sözün değerini yükseltmek için yola çıktı, ama çokluk [redundancy] her şeyi bozduğu gibi onu da bozuyor, sözün taşaklarını alıyor, orada sarfedilen söz değerini altına girilen ikinci-değilse üçüncü bir sözle anında kaybedebiliyor, makine mesajı yiyor, medium eats the message [1]. İmleci Ekşi Sözlük logosunun üstüne getirdiğinizde açılan pencerede Frank Zappa’dan güçlü sözden korkmamamız gerektiği anlamındaki alıntı, bana artık orada geçersiz geliyor, çünkü güçlü söz o ortamda yaşamıyor, ölüyor, bir avare kasnak gibi döndükçe dönüyor.

Bu sözleri konuşan, söz alanlar için ediyorum. Yoksa konuşmayan, söz almayan büyük bir kitle var. Şiir o kitleye doğru gitseydi, Twitter’a yazmak yerine şairler her gün ellerinde ucuz kağıda basılı ayrı bir şiirle o konuşmayan kitlenin arasına dalsaydı, bu nasıl bir cehd olurdu, konuşmayan susan kitlenin canlı Twitter’ı olma cehdi, kahvelerde evde televizyon seyreden halka söylenen şiir, anında cevap veren söz, suyu o zaman tersine çevirebilir miydik? Bu 70’lerin rüyasıydı, zaman zaman gerçek olduğu da oldu, ama o zaman televizyon yoktu, gazeteler sayılıydı, reklam azdı, bu kadar tabela bu kadar haberleşme yoktu, diziler yoktu, halkın hafızası daha özgürdü, hatta halkın hafızası vardı, şimdi var mı? Biz, şimdi, bugünden konuşalım, İsmet Özel’in bile şiirlerini yayımlamak için interneti seçtiği günlerden, konuşmayan kitle de bu toplam iletişimin içinde bugün, susuyor, o başka, ama içinde. Mesut Bostan’ın güzel kişileştirmesiyle köşedeki turşucu amca Ekşi Sözlük’te değil, ama oğlu muhtemelen Facebook’ta, turşucu amca da akşamları önce haberlerde siyasilerin internete düşen seks kasetleri haberini sonra Leyla ve Mecnun’u seyrediyor. 10 yıllık bir Ekşi Sözlük eğitimi olmasaydı, Leyla ve Mecnun dizisi olabilir miydi?

Teknolojiye karşı değilim, ama ara sıra bütün iletişim hatlarının koptuğu bir 2 Sene Mektep Tatili [2] hayal ettiğim olur, ne güzel olurdu, an’a dönerdik. Ben medya ve internet aracılığıyla gerçekleşen bu iletişim bayramına karşı zihnen çok direndim, herkesin anında fikrini söylediği bir platformu ( kim bana ne sıfatı takarsa taksın ) özgürlük değil, esaret olarak görüyorum [3] , gladyatör düzeni. Bakın Mısır’da bir 12 Eylül düzeni kuruldu - nerede o özgürlükçüler, bunu tweet eden var mı?

İhtiyaç fazlası bu kadar kanaat tarafından iğdiş edilmiş bir çoğunluk bundan nasıl kurtulacak, bunu ben bilemem, bu siyasetin sorusu, ben yalnızca kendi adıma, şu anda bir çıkış yolunu ortalıkta göremediğimi söyleyebilirim. Uzun süre de görünecek gibi değil. Herkesin her konuda sanki birazdan CNN’den arayıp soracaklarmış gibi hazırlıklı olduğu bir kanaatler toplumunda yeni fikirler nasıl yeşerecek, bu aşırı özgürleşmenin sonunda, halk için bir alçalma-bir böcekleşme dönemi gelebilir, bu bir buyurgan rejimi davet eder mi, du bakalım, göreceğiz.



Bu bir devrim, değişeceğiz, değişiyoruz, bunun geri dönüşü yok, bugün bizi rahatsız eden bir sürü şey birer çocukluk hastalığı olarak zamanla düzelecek, sonra yeni sorunlar ortaya çıkacak, sonra onlar da düzelecek, kriz hiç bitmeyecek, ama durun bu olmadı-geri dönelim diye bir şey olmayacak, bunu boşuna beklemeyelim. Belki Marduk çarpar, o başka. Nasıl sanayi devriminin başlangıcında ciğer hastalıkları devrimin çocukluk hastalığı idiyse, belki de şimdi gözü bozuk bir kuşak yetişiyor, sosyalleşmenin azaldığı söyleniyor, Alone Together devri, hafızanın depolama alışkanlıkları değişiyor, vb. Peki, her şeyi bilen-düzeyli tartışmaların adamları, ağırbaşlı rönesans aydınları ne yapacak? Bakın, mesela, bu sorunun cevabı için erken bir ipucunu, 90 doğumlu şair Orkun Elmacıgil’in tweet’inde görebiliriz: Edebiyat çevreleri ibne kılıklıdır. Ne o? Ürktünüz değil mi? Düzeye davet artık geçerli bir çağrı değil, İngilizce deyimiyle none issue, yani konu bile değil, ne yani şimdi Orkun’a kızıp, herkesin değil ama yalnızca bazılarımızın konuştuğu dönemi mi özleyeceğiz? Hayır, Orkun hepimizin "ibne " [hatta ibneliğin illâ kötü bir şey] olmadığını öğrenecek, bu daha güzel olur.

Bunları niye kendime soruyor, niye bunları tartışıyorum? İki sebepten:

1. Çünkü şiirde, şu anda, [görsel şiir hariç] yeni fikirlerin taşıyıcısı hâlâ matbu dergiler, ama dergilerin muhavere/söyleşme görevi internete geçmiş durumda, benim işaret etmek istediğim bu, bir kitap ya da şiir yayımlandığı zaman o şiir etrafındaki muhavere dergilerden çok Twitter’da, Facebook’ta, bloglarda oluşuyor, şiirin uğultusunu internet taşıyor, birbirimize güzellemeleri de birbirimizle kavgaları da internette yapıyoruz. Bir dergi çıkıyor, o dergi hakkında söyleyecek şeyi olan, bu düşüncelerini dergiyi okuduktan hemen sonra hiç beklemeden internete koyuyor. Bunun geri dönüşü yok, anındalık artık vazgeçemeyeceğimiz bir şey.

2. Madem internette yazıyoruz, söyleşiyoruz, yanı başımızda yepyeni bir yazma biçimi doğduğunun farkında mıyız? Şimdi küçümsüyoruz, belki çoğumuz bu yazma biçiminin karşısında has şiir geleneğini sığınak olarak görüyor, ama bunun da geri dönüşü yok, esas has şiir geleneğinin [ esas büyük anlamlı şiir geleneğinin ] yeni duruma yeni cevaplar bulmak olduğunu hatırlıyor muyuz? Ne demişti Ezra Pound? Make it new! Niye demişti? Hem onun gelenekte gözü herkesten daha fazlaydı.

[1] McLuhan’ın Medium is the message önermesini ( bir cesaret ) böyle güncelleştirdim. Bu, McLuhan’ı yanlışlamıyor tabii, iğdiş mesaj da ( mantıken ] yine mecraından ayrı düşünülemiyor.
[2] Jules Verne
[3] Formspring nedir bir düşünün, Hadi bana soru sorun nasıl bir güdüdür?